Yabancıların çalışma izin türleri neler?

Yabancıların çalışma izin türlerinin bilinmesi, hangi tür izin için başvurulacağına karar verilmesi açısından önem arz eder. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı bir işçi yurt dışında çalışmak isteyebileceği gibi, bir yabancı da Türkiye’de çalışmak isteyebilir. Ekonomilerin iç içe girdiği ve uluslararası dolaşımın bu kadar kolaylaştığı bir dünyada bunlar artık çok normal karşılanmaktadır.

Türkiye’de çalışmak isteyen yabancı

Bir yabancı Türkiye’de çalışmak istiyorsa, bunu elini kolunu sallayarak yapması beklenemez. Kanun koyucu tarafından bu çalışmaların esasları belirlenmiştir. Bu kapsamda ana kanunumuz eskiden 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun iken, 2016’dan bu yana 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu yürürlüktedir.

Bu kanunun amacı ise; uluslararası işgücüne ilişkin politikaların belirlenmesi, uygulanması, izlenmesi ile yabancılara verilecek çalışma izni ve çalışma izni muafiyetlerine dair iş ve işlemlerde izlenecek usul ve esasları, yetki ve sorumlulukları ve uluslararası işgücü alanındaki hak ve yükümlülükleri düzenlemektir.

Yabancı kimdir?

Yabancı; hem 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda hem de 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu’nda aynı şekilde tanımlanmıştır:

“Yabancı, Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişidir”.

Bunlara göz atmadan gidersen, pişman olabilirsin!
çalışma izin türleri neler

Çalışma izni nedir?

Çalışma izni; bakanlıkça resmi bir belge şeklinde düzenlenen ve geçerlilik süresi içinde yabancıya Türkiye’de çalışma ve ikamet hakkı veren izin olarak tanımlanır.

Buradaki bakanlık an itibariyle Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’dır. “An itibariyle” tabirini kullandım; çünkü bakanlığın isim değiştirmekteki hızına yetişmek her zaman mümkün olmuyor.

Çalışma iznini kim verir?

Yabancılara çalışma izni verme yetkisi ise kanunla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına verilmiştir. Bu bakanlık bünyesindeki Çalışma Genel Müdürlüğü, yabancıların başvurularını inceler ve karara bağlar.

Yabancı Türkiye’de çalışabilir mi?

Normal şartlar altında bir yabancının Türkiye’de çalışması ve çalıştırılması için çalışma izninin olması şarttır.

Ancak diğer kanunlarda ya da Türkiye’nin taraf olduğu ikili veya çok taraflı anlaşmalar veya uluslararası sözleşmelerde çalışma izni almadan çalışabileceği belirtilen yabancılar, çalışma izni almadan çalışabilir veya çalıştırılabilir.

Çalışma izni türleri

Türkiye’de çalışma isteyen işçiler çeşitli biçimlerde çalışabileceğinden, izinler de türlere ayrılmıştır. Buna göre çalışma izni türleri şu şekilde sıralanabilir:

  • Süreli çalışma izni
  • Süresiz çalışma izni
  • Bağımsız çalışma izni

Süreli çalışma izni

Süreli çalışma izni en çok 1 yıl için verilir. Bu izin ancak gerçek veya tüzel kişiye ya da kamu kurum veya kuruluşuna ait belirli bir işyerinde veya bunların aynı işkolundaki işyerlerinde belirli bir işte çalışmak üzere verilmektedir.

Yukarıdaki 1 yıllık süre azami süre olup önemli olan yabancının iş sözleşmesinin süresidir. Yani bu yabancının iş sözleşmesi 8 aylık olsa, verilecek süreli çalışma izni de 8 ayla sınırlı olacaktır. Ancak aynı yabancının iş sözleşmesi 16 ay da olsa, verilecek süreli izin yine en çok 1 sene olabilecektir.

1 yıllık çalışmadan sonra, aynı işverene bağlı olarak ilk uzatma başvurusunda en çok 2 yıl, sonraki uzatma başvurularında ise en çok 3 yıla kadar çalışma izni verilir.

Bunu bir örnekle somutlaştırabiliriz:

  • Yabancıya ilk olarak 02/04/2022 tarihine kadar süreli çalışma izni verilmiş olsun.
  • Aynı işverene bağlı olarak, süre sonunda 2 yıllık uzatma talebi olsun.
  • Uzatma gerçekleşirse artık yabancı 02/04/2024 tarihine kadar çalışma hakkına sahiptir.
  • Bu tarihe gelindiğinde yine aynı işveren bir kez daha ve bu kez 3 yıl uzatma talebinde bulunsun.
  • Uzatma kabul edilirse yabancı artık 02/04/2027 tarihine kadar süreli çalışma iznine tabi olacaktır.

Yukarıdaki sürelerin azami olduğu unutulmamalıdır. Ayrıca uzatma talebi FARKLI bir işveren tarafından yapıldığı anda süreç başa döner ve ilk defa çalışma izni talep ediliyormuş gibi hareket edilir.

süreli süresiz çalışma izinleri

Süresiz çalışma izni

6735 sayılı Kanun uyarınca, Türkiye’de uzun dönem ikamet izni olan ya da en az 8 yıl kanuni çalışma izni olan yabancılar süresiz çalışma iznine başvurma hakkına sahiptir.

Uzun dönem ikamet izni; 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 42 ve devamı maddelerinde açıklanan bir izin türü olup şöyle tanımlanabilir:

“Uzun dönem ikamet izni; Türkiye’de kesintisiz en az 8 yıl ikamet izniyle kalmış olanlara ya da İçişleri Bakanlığı’nın belirlediği şartlara uyan yabancılara, Bakanlığın onayıyla valilikler tarafından süresiz verilen ikamet iznidir”.

Süresiz çalışma izninin verildiği yabancılar, 6458 sayılı Kanun’da belirtilen ve uzun dönem ikamet izninin sağlamış olduğu haklardan yararlanırlar.

Uzun dönem ikamet izninin sağladığı haklar ise şöyle tanımlanabilir:

“Askerlik yapma yükümlülüğü, seçme ve seçilme, kamu görevlerine girme, muaf olarak araç ithal etme ve özel kanunlardaki düzenlemeler HARİÇ olmak üzere; sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı kalmak ve bu hakların kullanımında ilgili mevzuat hükümlerine tabi olmak şartıyla, Türk vatandaşlarına tanınan tüm haklardan yararlanmak”.

Bağımsız çalışma izni

Bağımsız çalışma izni, yabancıya Türkiye’de kendi ad ve hesabına çalışma hakkı veren çalışma izni türüdür. Haliyle burada yabancı çalıştırılan değil bizzat çalışan olmaktadır.

Bağımsız çalışma izni, profesyonel meslek mensubu yabancılara, diğer kanunlarda belirtilen özel şartların sağlanması kaydıyla verilir.

yabancı işçi çalışma izni türleri

Şirket müdürleri ile yönetim kurulu üyelerine ve ortaklara özel çalışma izni

Türk Ticaret Kanunu kapsamında kurulmuş bulunan aşağıdaki şirketlerin ilgili yabancılarına da çalışma izni verilir:

  • Limited şirketlerin şirket ortağı olan müdürü
  • Anonim şirketlerin şirket ortağı olan yönetim kurulu üyesi
  • Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin yönetici olan komandite ortağı

Turkuaz kart

Yukarıda sayılan 4 çalışma izni türünden başka bir de özel çalışma izni şekli vardır ki; bunun adı turkuaz karttır.

Turkuaz kart; yabancıya Türkiye’de süresiz çalışma hakkı, mevzuat hükümlerine göre eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına ise ikamet hakkı veren belge olarak tanımlanır.

Turkuaz kart; uluslararası işgücü politikası doğrultusunda; eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi ile Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerileri ve Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara göre, başvurusu uygun görülen yabancılar verilmektedir.

Turkuaz kart sahibi olan yabancı, süresiz çalışma izninin sağladığı tüm haklardan yararlanır. Geçici koruma sağlanan yabancıların turkuaz kart alma hakkı yoktur.

SONUÇ

Yabancıların çalışma izin türleri 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu ile belirlenmiş olup toplam 5 çalışma izni türü vardır. Yukarıda ayrıntılarını izah ettiğim bu çalışma izin türleri şunlardır:

  • Süreli çalışma izni
  • Süresiz çalışma izni
  • Bağımsız çalışma izni
  • Turkuaz kart
  • Şirket müdürlerine, yönetim kurulu üyelerine ve ortaklarına özel çalışma izni

Yabancı çalışma izin türleri hakkında daha çok bilgi almak için bakanlığın şu bağlantısını ziyaret edebilirsiniz: https://www.ailevecalisma.gov.tr/uigm/calisma-izni/izin-turleri/

Mustafa Baysal

Sizin için doğru ve değerli bilgiyi paylaşmaya çalışıyorum. Bu yazı gerçekten işinize yaradıysa ve teşekkür etmek istiyorsanız, yapmanız gereken tek şey onu PAYLAŞMAK.

Bunlara göz atmadan gidersen, pişman olabilirsin!

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Aşağıdaki yazılara bakmadan gitme!
Kapalı
Başa dön tuşu