İşçiye avans verilmesi zorunlu mudur?
İşçinin avans istemesi sıkça rastlanılan bir durumdur. İşverenler de genelde, imkanları ölçüsünde bu talepleri karşılamaktadır. Ancak burada önemli bir soru da gündeme gelebilir: Avans isteyen işçiye, işveren avans vermek zorunda mıdır?
İş Kanununda avans uygulaması
İşçiler ile işverenler arasındaki ilişkiyi düzenleyen temel kanun İş Kanunudur. Bu kanun kapsamında giren bir ilişkide dikkate alınması gereken mevzuat da İş Kanunudur. İş Kanununda avansa dair hiçbir hüküm bulunmamaktadır. Öyle ki; kanunun hiçbir maddesinde işçiye verilecek avansa ya da bunun koşullarına dair bir açıklama yoktur.
Bunun tek bir istisnası vardır; ancak bu da yazı konumuzla ilgili değildir. Çünkü yazımızın konusu, maddi olarak zor durumda olan ya da bir ihtiyacı olan işçinin avans istemesiyle ilgilidir. Yine de söylemek isterim ki; yıllık izne ayrılacak işçiye, izin süresine ait ücretin peşin olarak ödenmesi ya da avans olarak verilmesi gerekir.
Borçlar Kanununda avans uygulaması
Türk Borçlar Kanunu hizmet sözleşmelerinin esaslarına ilişkin özel hükümler getirmiştir. Bu kapsamda 406ncı maddesinde;
- İşçinin zorunlu bir ihtiyacının bulunması
- Hizmetiyle orantılı bir rakam istiyorsa
- İşçinin geri ödeyebileceğini düşünüyorsa
Avans isteyen işçiye işveren, avans vermek zorundadır.
İş Kanunu mu Borçlar Kanunu mu?
Siz de fark etmişsinizdir ki, İş Kanunu ve Borçlar Kanunu avans konusunda farklı şeyler söylemektedir. Avans isteyen işçinin İş Kanununa tabi olduğunu düşündüğümüzde, hangi hükmü esas almamız gerekir?
İşçiye avans verilmesini zorunlu tutan Borçlar Kanununu mu yoksa avans verilmesini zorunlu kılmayan İş Kanununu mu? Açıkçası bu sorunun kesin bir cevabı yok. Bu hususta fikir beyan eden herkes, ancak kendi kişisel kanaatini ifade edecektir. Çünkü İş Kanunu ile Borçlar Kanunu arasında kesin bir ayrım yapmak, uygulamada Yargıtay’ın işi gibi durmaktadır.
SONUÇ
Borçlar Kanunu açısından baktığımızda; zaruri bir ihtiyacı için avans talep eden işçiye, geri ödeme gücü varsa avans verilmesi zorunlu görülmektedir. İş Kanunu açısından ise böyle bir zorunluluk yoktur.
Bu husustaki şahsi kanaatim; İş Kanununa tabi olarak çalışan bir işçiye avans verilmesinin zorunlu olmadığı yönündedir. Çünkü bu işçi için özel kanun, İş Kanununun kendisidir. Ancak yine de aksinin de iddia edilmesi mümkündür. Bu hususta bir Yargıtay kararına rastladığımda, bu yazıyı güncelleyeceğimi belirtmek isterim.
Her şeye rağmen; zorunlu bir ihtiyacı için avans isteyen işçiyi, geri ödeme imkanı da varsa reddetmenin doğru ve vicdani olmadığını da vurgulamalıyım.
