İhbar tazminatı almak isteyen bir işçinin bilmesi gereken bazı hususlar vardır. Çünkü ihbar tazminatı her halde alınamayacağı gibi, bazı durumlarda işverene ödenmesi bile gerekir? Peki ihbar tazminatı nedir ve nasıl alınır?
İhbar tazminatı ne zaman gündeme gelir?
İşyerinizdeki kıdeminize göre, işveren sizi işten çıkarmadan önce size haber vermekle yükümlüdür. Tabi bunun ön şartı, işverenin haklı fesih yapmıyor olmasıdır. Şu yazımızda haklı fesih kavramını açıklamıştık: iscidunyasi.com/14-maddede-isverenin-hakli-nedenle-fesih-sebepleri
Daha net bir anlatımla; işveren sizi işten çıkarmak için haklı bir gerekçeye sahip değilse, yani sizin bir hatanız/suçunuz olmadan sizi çıkarıyorsa, bu durumu size belirli bir süre önceden bildirmesi gerekir.
Bunun uygulamadaki adı, bildirimli fesihtir. Bildirimli feshin nasıl yapılacağını şu yazımızdan görebilirsiniz: iscidunyasi.com/bildirimli-fesih-nedir
İhbar süreleri
İşte buna ihbar öneli denir ve işçinin kıdemine göre 2, 4, 6 ya da 8 hafta önceden bu bildirimin yapılması gerekir. İhbar süreleri hakkında bilgi almak için şu yazımıza göz atmanızı öneririm: iscidunyasi.com/ihbar-sureleri-kac-haftadir
Yine de kısaca özetlemek gerekirse;
İstifa eden işçinin ihbar süresinde işten çıkarılması
Bu yazıya da göz atmak ister misiniz?- a) İşi 6 aydan daha az sürmüş işçi için, bildirimin karşı tarafa yapılmasından itibaren 2 hafta sonra,
- b) İşi 6 aydan 1,5 yıla kadar sürmüş işçi için, bildirimin karşı tarafa yapılmasından itibaren 4 hafta sonra,
- c) İşi 1,5 yıldan 3 yıla kadar sürmüş işçi için, bildirimin karşı tarafa yapılmasından itibaren 6 hafta sonra,
- d) İşi 3 yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından itibaren sekiz hafta sonra,
iş sözleşmesi feshedilmiş kabul edilir.
Buna göre işveren sizi işten çıkarmadan önce kıdeminize göre size bildirim yapmalıdır. Yani, sizi işten çıkaracağını size önceden bildirmek zorundadır. İşte bu bildirimleri yapmadan sizi işten çıkarmak isterse; yukarıda belirtilen süreler kadar ücretinizi size peşin olarak ödemek zorundadır. Ödemezse, işten ayrıldıktan sonra bu sürelere ait ücretlerinizin ödenmesini talep edebilirsiniz.
İhbar tazminatı ne kadar ödenir?
Yukarıda da belirttiğimiz 2, 4, 6 ya da 8 haftalık sürelerden hangisine uyulmamışsa, bu süreler karşılığı ücretin ihbar tazminatı olarak ödenmesi gerekir.
Örneğin 8 haftalık ihbar süresine uymadan işçisini çıkaran bir işveren, ona 8 haftalık ücreti tutarında ihbar tazminatı ödemelidir. Bu tazminattan hangi kesintilerin yapılacağını yazmıştık: iscidunyasi.com/kidem-ve-ihbar-tazminati-odemesinden-hangi-kesintiler-yapilir
İhbar tazminatı ödeme süresi
İhbar tazminatı ödenmesi için belirlenmiş bir süre yoktur. Bu, ihbar tazminatının dilendiği zaman ödenebileceği anlamına gelmez: iscidunyasi.com/ihbar-tazminati-odeme-suresi-var-midir
İhbar tazminatı makul bir sürede ödenmelidir. Buradaki makul süreden öncelikle anlaşılması gereken, derhal ödenmesidir. Ancak bu mümkün olmazsa, işçinin bekleyebileceği süre dikkate alınmalıdır.
İhbar tazminatı hemen ödenmeyen işçi, isterse arabulucuya başvurarak hakkını yasal yollarla arayabilir. Arabulucuya başvurması için, beklemesi gereken bir ödeme süresi yoktur.
İhbar tazminatı taksitle ödenebilir mi?
İşverenler bazı durumlarda, işçilere taksitle ödeme seçeneğini sunmaktadır. Hatta senetle ya da çek düzenleyerek ödeme yoluna da gidilmektedir.
Ancak, gerek kıdem tazminatı ve gerekse ihbar tazminatı ödemelerinde, işçinin rızası olmaksızın taksitle ödeme mümkün değildir.
Yani ihbar tazminatının derhal ve nakit olarak ödenmesi şarttır. Ancak işçi rıza gösterirse, taksitle ve senet ya da çek düzenlenerek ödeme mümkün olabilir.
Bu hallerde bile, taksitin aksatılması, işçiye derhal yasal yollara başvurma hakkını verecektir: iscidunyasi.com/taksitle-kidem-tazminati-odenmesi-mumkun-mu
İhbar süresi eksik kullandırılırsa ne olur?
Öyle ya, işveren işçiye ihbar süresini kullandırsa da süre bitmeden onu çıkarabilir. Örneğin 6 haftalık ihbar süresini kullanmakta olan bir işçi, henüz 4üncü haftasındayken işten çıkarılabilir.
İlk bakışta, böyle bir durumda işçiye kalan haftaların ücretinin yani 2 haftalık ücretin ihbar tazminatı olarak ödenmesi yeterli gibi görünebilir.
Halbuki, bu işçiye 6 haftalık ihbar tazminatının tam ödenmesi gerekir. İhbar süresinin bölünmezliği ilkesinden kaynaklanan bu durumun sebebini öğrenmek için şu yazımıza göz atabilirsiniz: iscidunyasi.com/ihbar-suresi-eksik-kullandirilirsa-ne-olur
İşten ayrılan işçinin ihbar tazminatı ödemesi
Peki siz bu sürelere uymadan işten ayrıldıysanız… Bu durumda işveren sizden aynı sürelere ait ücretleri talep etme hakkına sahiptir.
Yani ihbar tazminatı karşılıklı olarak istenebilir. İş sözleşmesini feshetmek isteyen taraf bu sürelere dikkat etmelidir.
İşten kendisi ayrılan işçi ihbar tazminatı alamaz
Kendisi ayrılan işçi karşı taraftan ihbar tazminatı talep edemez. Haklı nedenle dahi ayrılsa ihbar tazminatı alamaz. Bunun nedeni, ihbar tazminatının ancak, ihbar süresine uymakla yükümlü olan tarafın bu yükümlülüğünü yerine getirmemesi halinde gündeme gelmesidir.
İşten ayrılan işçi olduğunda, işverenin haliyle herhangi bir ihbar süresi zorunluluğu yoktur. Dolayısıyla, şunu net olarak bilmeniz gerekir ki; işten ayrılan işçiyse, hangi sebeple ayrılmış olursa olsun, ihbar tazminatı kesinlikle alamaz.
Hangi hallerde ihbar tazminatı gündeme gelmez?
Yukarıda sayılan durum dışında; eğer işveren işçiyi İş Kanununun 25. maddesi gereğince haklı nedenle işten çıkarıyorsa da ihbar tazminatı söz konusu olmayacaktır. Tabi işçi bunun aksini her zaman iddia edebilir.
Yani işveren işçiyi 25inci madde gereğince haklı nedenle çıkardığını iddia etse bile, işçi mahkemeye giderek feshin haklı nedene dayanmadığını ispatlayabilirse, mahkeme ihbar tazminatı ödenmesine hükmedecektir.
Ayrıca deneme süresi içinde de ihbar tazminatı karşılıklı olarak söz konusu değildir. Deneme süresi içinde ister işçi, isterse de işveren sözleşmeyi derhal sona erdirebilir ve iki tarafın da ihbar süresine uyma yükümlülüğü olmaz: iscidunyasi.com/deneme-suresinde-feshin-sonuclari
Yine belirli süreli iş sözleşmelerinde de ihbar süresi olmaz. Çünkü bu tür sözleşmelerde, sözleşmenin bitiş tarihi zaten baştan bellidir ve tarafların diğer tarafa önceden bildirimde bulunması gerekmez: iscidunyasi.com/belirli-sureli-is-sozlesmesinde-ihbar-tazminati
İhbar tazminatı tavanı
İhbar tazminatı tavanı yoktur. Bilindiği üzere kıdem tazminatı için her yıl bir tavan rakam belirlenir: iscidunyasi.com/kidem-tazminati-tavani-hesaplama
İşçinin brüt maaşı ne kadar olursa olsun, belirlenen bu tavandan yüksek kıdem tazminatı talep etme hakkı olmaz.
Ancak ihbar tazminatı için böyle bir sınırlama olmadığından, işçinin brüt maaşı örneğin 20.000 TL ise, ihbar tazminatının da 20.000 TL üzerinden hesaplanması gerekir.
Sonuç
Yukarıda belirttiğimiz halleri sizin için kısaca özetleyelim:
- İşten haklı bir sebep olmaksızın bildirim önellerine uymadan ayrılmışsanız ihbar tazminatı isteyemezsiniz. Hatta işveren sizden talep etme hakkına sahiptir.
- İşten haklı bir nedenle ayrılmış iseniz yine ihbar tazminatı talep edemezsiniz. İşvereniniz de sizden isteyemez.
- Eğer işveren sizi İş Kanununun 25. maddesi gereğince haklı nedenle işten çıkarıyorsa ihbar tazminatı söz konusu olmaz.
- Deneme süresi içinde ihbar tazminatı söz konusu olmaz.
- İşveren sizi haklı bir nedeni olmaksızın bildirim sürelerine uymaksızın işten çıkarmışsa ihbar tazminatı alabilirsiniz.
İhbar tazminatı konusunda daha ayrıntılı bilgi almak için aşağıdaki yazılarımızı kontrol edebilirsiniz:
iscidunyasi.com/ihbar-tazminati-ve-kidem-tazminati-arasindaki-fark-nedir
iscidunyasi.com/isyerinin-kapanmasi-durumunda-ihbar-tazminati-odenir-mi
iscidunyasi.com/ihbar-tazminati-hesaplama-ornegi